|
„Przedszkolak je zdrowo i kolorowo”
To tytuł zadania publicznego którego celem było podniesienie świadomości wychowawców, rodziców i dzieci w zakresie zdrowego odżywiania się, zachęcanie ich do spożywania zdrowych posiłków i ograniczenia słodyczy, zwrócenie większej uwagi na kulturę jedzenia, zwiększenie ilości warzyw i owoców w menu domowym, podniesienie odporności przedszkolaka oraz przełamywanie niechęci dzieci do niektórych potraw. Projekt realizowany był przez Gminę Miasto Ełk w Miejskim Przedszkolu i Żłobku „Ekoludki” w Ełku w ramach szkolnych projektów popularyzujących zdrowy styl życia w szkołach oraz w społecznościach lokalnych „Zdrowe dzieci to nasz kapitał” dofinansowywanych przez Ministerstwa Edukacji Narodowej. W ramach zadania które uzyskało dotację w wysokości 7500 zł, realizowanego od listopada do grudnia 2011r, zaplanowano szereg działań, które angażowały zarówno dzieci, ich rodziców, jak również opiekunów, wychowawców i społeczność lokalną.
Od początku listopada w Miejskim Przedszkolu i Żłobku „Ekoludki” w Ełku odbyło się szereg zajęć dydaktycznych o tematyce zdrowotnej. Dzieci poznawały zasady zdrowego żywienia oraz skutki zjadania nadmiernej ilości słodyczy. Samodzielnie wykonywały kanapki, sałatki, soki, zdrowe przekąski, piekły chleb na zakwasie. Przed posiłkiem nie zapominały o myciu rąk a po o higienie jamy ustnej. Uczestniczyły również w konkursach międzygrupowych propagujących zjadanie warzyw i owoców. Rodzice, zaproszeni goście jak również młodsze dzieci miały okazję obejrzeć inscenizację o tematyce zdrowotnej przygotowaną przez grupę sześciolatków. Pod koniec listopada ztery grupy przedszkolaków ( 5-6 latki) brały udział w wyjeździe do gospodarstwa agroturystycznego na Farmę Mazurską w Szarejkach gdzie bezpośrednio uczestniczyły w procesie kwaszenia kapusty. Przedszkolaki miały możliwość spróbowania swoich sił podczas szatkowania kapusty na szatkownicy (oczywiście zachowując zasady bezpieczeństwa) oraz jej ubijania w beczce. Dzieci poznały zalety i sposoby jej wykorzystania w rożnych potrawach. Wysiłkiem wielu rączek powstała bardzo apetyczna i kolorowo wyglądająca kapusta. W przygotowanej kuchni przedszkolaki obejrzały również inne przetwory w słoikach, degustowały suszone owoce, poznały zasady przechowywania i konserwowania warzyw zimą. Przedszkolaki były zachęcane do spożywania warzyw i surówek, które są bogate w witaminy. Na zakończenie wyprawy odbyła się degustacja kapusty już wcześniej zakwaszonej z samodzielnie upieczoną przy ognisku kiełbaską. 3 grudnia w Miejskim Przedszkolu i Żłobku „Ekoludki” odbyło się szkolenie pt. „„Zdrowie na talerzu”, które było kolejnym etapem realizacji projektu w ramach zadania publicznego MEN. Prowadziła je pani dietetyk. Na spotkaniu zjawili się wszyscy ci, którzy chcieli zmienić nawyki żywieniowe w swojej rodzinie, mają problemy z nadwagą lub niedowagą dziecka, chcieli poznać i prowadzić zdrowy styl życia lub po prostu poszerzyć swoja wiedzę na temat zdrowej żywności i jej wpływu na zdrowie człowieka. Obecni byli pracownicy przedszkola, rodzice, studentki Szkoły Policealnej w Ełku „Medyk”, nauczyciele innych placówek oświatowych, chętni mieszkańcy Ełku. Pełni wiedzy i zapału po szkoleniu, nauczycielki przedszkola zorganizowały dzieciom degustację podczas której maluchy samodzielnie przygotowywały posiłki według piramidy żywienia. Były więc soki z buraków, jabłek, marchwi, musli z płatków owsianych, orzechów, suszonych owoców, otrąb i naturalnego jogurtu, napój z maślanki i mrożonych truskawek. Na stolikach w grupach starszych pojawiły się wielobarwne kanapki z rybą, chudą wędliną i oczywiście mnóstwem warzyw, zrobione z samodzielnie upieczonego chleba. We wszystkich zajęciach, przygotowaniach posiłków mogli uczestniczyć rodzice, którzy niejednokrotnie służyli pomocą. Wiele radości sprawiło dzieciom zajadanie wykonanych przez siebie warzywno- owocowych obrazków na talerzu.
W Miejskim Przedszkolu i Żłobku ”Ekoludki” dzięki uzyskanej dotacji stworzono miejsce zaopatrzone w profesjonalne pomoce do zabaw i zajęć dydaktycznych z którego korzystać mogą wszyscy wychowankowie. Kącik tematyczny pozwala dzieciom metodą samodzielnych doświadczeń zdobywać wiadomości i umiejętności dotyczące zdrowego odżywiania się i jego wpływu na organizm człowieka, utrwalać zdobytą wiedzę co pozwoli w konsekwencji na zmianę nawyków żywieniowych. Doposażona została również przedszkolna ścieżka zdrowia o nowy sprzęt gimnastyczny. W najbliższej przyszłości pozwoli to zwiększyć ogólną sprawność fizyczną przedszkolaków co w powiązaniu ze zdrowym odżywianiem się wpłynie na kształtowanie zdrowego, aktywnego stylu życia. W związku z tym iż ogród przedszkolny i jego wyposażenie jest dostępne dla społeczności lokalnej efekty zadania obejmą również pobliskie środowisko lokalne.
Podczas realizacji całego zadania nauczycielki MPiŻ „Ekoludki” na bieżąco na tablicach informacyjnych demonstrowały artykuły dla rodziców dotyczące zdrowego odżywiania, które w efekcie przyczyniały się do pogłębienia ich wiedzy i zmiany nawyków żywieniowych w domu. Przekazywane były także informacje dotyczące efektów z przeprowadzonych czynności które służyły popularyzacji idei i koncepcji Szkoły Promującej Zdrowie w której uczestniczy MPiŻ „Ekoludki”.
PRZYKŁAD ARTYKUŁU
NA TABLICĘ OGŁOSZEŃ DLA RODZICÓW
ŻYWIENIE DZIECI
Wyniki licznych badań naukowych i zebrane obserwacje wykazały ponad wszelką wątpliwość ścisłą zależność między żywieniem a rozwojem fizycznym dziecka.
Skutkiem nieprawidłowego żywienia może być zarówno:
§ głód ilościowy (brak dostatecznej ilości pożywienia)
§ głód jakościowy (wynikający z braku wielu niezbędnych składników odżywczych)
Do prawidłowego działania organizmu niezbędnych jest około 60 składników zawartych w produktach spożywczych. Aby organizmowi ich dostarczyć należy żywić się w sposób urozmaicony, tak aby pokryć zapotrzebowanie ustroju na wszystkie składniki.
Niewłaściwe odżywianie dziecka może być powodem:
- krzywicy
- próchnicy zębów
- niedokrwistości pokarmowej (anemia)
- hipotrofii (ogólne niedożywienie i niedobór witamin)
- zmniejszonej odporności na choroby zakaźne (tylko silny organizm umie skutecznie bronić się przed chorobą)
Pożywienie dzieci musi:
- dostarczać im przede wszystkim składników niezbędnych do budowy komórek i tkanek ustroju,
- zapewnić pokrycie „strat” energii,
Ze względu na rolę, jaką produkty spożywcze spełniają w żywieniu dzieci, możemy podzielić je na dwie grupy:
§ I grupa – produkty ochronne czyli zapobiegawcze,
§ II grupa – produkty energetyczne,
Do produktów ochronnych zaliczamy:
- mleko i jego przetwory ( ser, masło, śmietanę, mleko w proszku),
- jaja,
- podroby mięsne wysokogatunkowe (wątroba, nerki, serce) mięso i ryby,
- warzywa zielone i zabarwione pomarańczowo (szpinak, sałata zielona, fasolka szparagowa, groszek, zielona pietruszka, koper, szczypior, marchew, dynia, brukiew) - będące źródłem witaminy A,
- owoce i warzywa obfitujące w witaminę C ( owoce róży, porzeczki czarne i białe, truskawki, poziomki, agrest, maliny, cytryny, pomarańcze; z warzyw - papryka, kalafior, brukselka, kapusta włoska, czerwona, biała, pomidory).
Do produktów energetycznych zaliczamy:
- produkty zbożowe (pieczywo, mąkę, kaszę, makarony),
- produkty cukrowe (w postaci cukru, miodu i wszelkiego rodzaju słodyczy),
- wszystkie tłuszcze jadalne,
- ziemniaki, rośliny strączkowe – suche (w których występują większe ilości skrobi-krochmalu).
W żywieniu dzieci produkty energetyczne stawiamy na drugim miejscu jako uzupełnienie ilościowe produktów ochronnych.
Produkty spożywcze ( ochronne i energetyczne zawierają składniki niezbędne do:
- budowy i odbudowy komórek i tkanek ustroju,
- regulowania ważnych procesów życiowych (wzrostu, wytwarzania energii, odbudowy itp.)
- temperatury ciała itp..
Znane są następujące grupy składników odżywczych
1. Budulcowe i regulujące
- białka
- składniki mineralne
- witaminy
2. Energetyczne
- tłuszcze
- węglowodany
3. Woda – która bierze udział we wszystkich procesach zachodzących w ustroju.
SKŁADNIKI BUDULCOWE I REGULUJĄCE
BIAŁKO:
- to materiał z którego ustrój buduje tkanki,
- niezbędne do wytwarzania ciał odpornościowych.
Znajduje się w produktach pochodzenia zwierzęcego (mleko, ser, jaja, mięso, podroby, wędliny, ryby itp..) Produkty te nazywamy grupą produktów białkowych i przywiązujemy do nich ogromną wagę. Poza produktami zwierzęcymi białko występuje także w produktach roślinnych (chlebie, kaszy, nasionach roślin strączkowych, w warzywach, ziemniakach). Jest to jednak białko „gorszego gatunku” bo nie zawiera aminokwasów.
SKŁADNIKI MINERALNE: (wapń, fosfor, żelazo)
- To materiał budulcowy kości i zębów.
WAPŃ
Największe ilości wapnia musimy dziecku dostarczać w okresie gdy kształtuje i rozrasta się jego kościec tj. od 0 do 12 roku życia. Brak wapnia powoduje: krzywicę i próchnicę zębów, odwapnienia. Źródło wapnia to mleko w każdej postaci, sery, serwatka, śledzie, jaja, szproty i niektóre warzywa – kapusta włoska, botwina, brukiew, brokuły, pietruszka i wszystkie warzywa zielone.
FOSFOR
Jest czynnikiem regulującym procesy spalania. Źródłem fosforu są wcześniej wymienione produkty bogate w wapń, oraz wątroba, serce, nerki, mózg, mięso, ryby a szczególnie żółtko jaj.
ŻELAZO
To niezbędny materiał do budowy czerwonego barwnika krwi, zwanego hemoglobiną. Pierwszym źródłem żelaza są soki i przeciery z owoców i warzyw, zupy i papki jarzynowe, a gdy niemowlę jest starsze – żółtko, wątroba gotowana i mięso (oprócz warzyw i owoców).
W produktach spożywczych o prócz wymienionych składników mineralnych występuje także wiele innych takich jak: potas, sód, magnez, jod, chlor, miedź, cynk, mangan i inne.
WITAMINY
Mają ogromne znaczenie dla prawidłowego rozwoju i wzrostu dziecka. Stany chorobowe powstałe na tle niedoboru witamin nazywamy awitaminozami, a powstałe na tle częściowych niedoborów noszą nazwę hipowitaminoz.
Witamina A: ochrania nabłonek skóry i błon śluzowych, zwiększa odporność ustroju na choroby zakaźne, bierze udział w regeneracji komórek i w procesach wzrostu, bierze udział w procesie widzenia. Znajduje się w żółtku, maśle, tłustych serach, śmietanie. W produktach roślinnych występuje prowitamina A, pod postacią żółtopomarańczowego barwnika (karotenu), który ustrój przetwarza na czynną witaminę A w obecności produktów zawierających białko.
Witamina D: chroni ustrój przed krzywicą, reguluje przyswajanie wapnia i fosforu. Małym dzieciom do lat 3 podajemy ją w preparatach dawkowanych w kroplach. W organizmie występują związki prowitaminy D w skórze z których pod działaniem promieni słonecznych powstaje witamina D.
Witamina B: regulujące procesy spalania i wchłaniania.
Witamina C: współdziała w wytwarzaniu ciał odpornościowych, wytwarza czerwone krwinki, bierze udział w wapnieniu kości i budowie zębów, przeciwdziała próchnicy. Witamina C jest wrażliwa na utlenianie. To zjawisko występuje w czasie obierania, krajania, tarcia i wyciskania soku. Z tego względu polecane jest jadanie warzyw i owoców w naturalnej postaci.
NIEDOBORY WITAMIN
- A - ślepota zmierzchowa, wyschnięcie i owrzodzenie rogówki oka,
- D – krzywica,
- B¹ - zapalenie nerwów, zanik mięśni, paraliż kończyn (choroba beri-beri),
- B²- światłowstręt, łzawienie, pogorszenie ostrości wzroku, zaczerwienienie i obrzęk brzegów powiek, nadżerki w kącikach us,
- C - gnilec (szkorbut), bladość skóry, uczucie zmęczenia, zmniejszona odporność.
SKŁADNIKI ENERGETYCZNE
TŁUSZCZE
Dostarczają najwięcej kalorii, są źródłem energii (paliwa). Zasadniczy tłuszcz dla małych dzieci do lat 3 stanowi masło. W drugim roku życia można wprowadzać olej słonecznikowy lub sojowy. W żywieniu dzieci należy stosować tłuszcze wyłącznie bardzo świeże. Zjełczałe są szkodliwe dla zdrowia i obniżają w organizmie zawartość niektórych witamin.
Niedobór - Zmiany skazowe (wypryski), łuszczenia się, zaczerwienienia skóry.
WĘGLOWODANY
To główne źródło energii w produktach, występują w postaci: cukru, skrobi, błonnika. Cukier spala się w ustroju najszybciej. Dzieciom zdrowym należy go ograniczać gdyż w nadmiarze dostarcza tzw. „pustych kalorii”.
Cukier i słodycze:
- hamują łaknienie i odbierają apetyt,
- sprzyjają otyłości co niekorzystnie wpływa na rozwój mięśni i pracę wielu narządów (układ krążenia i kostny),
- przyczyniają się do powstawania próchnicy zębów.
Dla dzieci 1-3 lata przewidujemy dziennie 40g cukru (8 płaskich łyżeczek) łącznie ze słodyczami, dla dzieci w wieku 4-7 lat - 50g cukru, a dla dzieci w wieku szkolnym 60g.
WODA
Jest konieczna do życia, gdyż bierze udział we wszystkich procesach fizjologicznych ustroju. Strata 10% wody prowadzi już do silnego naruszenia równowagi wodnej ustroju i do ciężkich zaburzeń.
Największe straty wody ponosi organizm w czasie upałów, w tym okresie należy więc podawać małym dzieciom napoje w zwiększonej ilości.
Informację opracowała: Anna Konopko |